Hayvanlarda test etmeyen markaları ve vegan ürünleri tercih etme kararı aldıktan sonra her alışverişte yaşanan sıkıntıyı biliyorum. Acilen çıkan bir ihtiyaç için hızlıca markete girip bir şeyler kapıvermek, rengi göze hoş gelen ruju rastgele seçmek, indirim izdihamlarında hiç hesapta olmayan şampuanla kasaya yürümek bizler için imkansızdır. Benim için önüme sunulanı sorgulamak ister istemez bir yaşam tarzı haline geldiği için artık alıştım. Aslına bakarsan kendince avantajları da var, çoğu zaman ihtiyacın olanı ya da zaten günlerdir planladığını alıp gereksiz harcamaları minimuma indirgemiş oluyorsun. Ama tabii ki işler her zaman böyle yürümüyor. Bütün Peta ya da Leaping Bunny listesini ezberlemek her yiğidin harcı değil. Neyse ki teknoloji artık gelişti.
Akıllı telefon ve internetin kullanımı bu kadar yaygınlaşmışken cruelty free ve vegan mobil uygulamaların eksik kalacak hali yok. Alışveriş yaparken sıkıntı stres yapmayalım, ince eleyip sık dokuma zamanımız olmadığında eve gelip vicdan azabından kıvranmayalım diye güzel güzel app geliştirdiler. Birini beğenmezseniz diğerini denersiniz, ya da benim gibi hepsini birlikte kullanırsınız.
Bulabildiğim cruelty free (hatta vegan) uygulamaların çoğunu yükledim, hepsinin iyi ve kötü yönleri var kendilerince. Bugün bunlardan ayrıntılarıyla bahsedeceğim. Artık “bilmiyordum, etmiyordum, ezberimde yoktu, date’ime yetişecektim” gibi mazeretleri kabul etmeyeceğim.
Bunny Free
Peta’nın hayvan testi yapan ve yapmayan marka listelerine bu uygulama aracılığıyla kolayca erişebiliyorsunuz. Merak ettiğiniz markalar hakkında arama yapmak çok kolay. Ürünün barkodunu tarayarak bilgi almak mümkün. İsteyenler için sadece vegan markalar seçeneğiyle aratma özelliği de bulunuyor. Bana kalırsa en güzel kısmı markaların hayvan testi YAPTIĞINI da sonuçlarda görüntüleyebiliyor olmamız. Tek dezavantajı Peta’nın cruelty free listesinin biraz gevşek olması.
Cruelty-Free
Hayvan testi yapmayan markalarda en güvenilir çıta olarak kabul edilen Leaping Bunny Programı tarafından geliştirilen bir uygulama bu. LB sertifikalı tüm markaları alfabeye ya da kategoriye göre görüntüleyebiliyorsunuz. Güvenilir olması gibi avantajlarının yanında dezavantajları da var tabii. Bünyesindeki kısıtlı sayıdaki markayı Türkiye’de çoğunlukla bulamadığımız için market raflarındaki rastgele ürünler hakkında herhangi bir bilgi eldinmek epey zor oluyor. Çoğu arama girişimi sonuçsuz kalabiliyor.
Cruelty Cutter
İşte en sık kullandığım uygulama. Peta ve Leaping Bunny listelerinin bir karışımı olduğunu sanıyorum (ama birebir karşılaştırma yapmadım). Barkodla tarama ya da hayvanlarda test eden ve etmeyen markaların tüm listesini görüntüleme gibi seçenekler mevcut. İsterseniz markaları favorilerinize alabiliyorsunuz. Benim için kötü yönlerinden biri çok kullanışlı olmaması. Arama sekmesi Cruelty Free Directory başlığı altında bulunuyor, bunun yerine anasayfaya büyük bir buton koymalarını yeğlerdim, böylece aradığımızı bulmak daha hızlı hale gelebilirdi. Bir başka eksik yanı da markaları hangi kriterlere göre “test eden” ya da “test etmeyen” statüsüne yerleştirdikleri hakkında daha net bir bilgi bulunmaması. Leaping Bunny ve Peta listelerinin kullanıldığı çok açık ancak arama sonuçlarında hangi sertifikaya sahip olduğu bilgisini görmek isterdim.
Logical Harmony
Burada sık sık bahsettiğim üzere LogicalHarmony.net aslında kendi halinde bir güzellik ve vegan yaşam blogu. Ama sitenin kurucusu Tashina Combs işleri geliştirdi ve kendi cruelty free markalar listesini yarattı. Leaping Bunny’nin aksine Logical Harmony’nin hiçbir resmiyeti bulunmadığı için markalarla herhangi bir anlaşma imzalanmıyor. Fakat Tashina Hanım bir markayı listesine koyarken ince eleyip sık dokuyor, ilgili kişilerle defalarca irtibata geçiyor. Ben özellikle LB ya da Peta’dan sertifika almamış ama cruelty free olma ihtimali bulunan markalar için Logical Harmony’i tercih ediyorum. Bunun için listenin web sayfasını akıllı telefonumun masaüstüne kaydettim ki acil bir durumda hızlıca bulabileyim. Çok da faydalı oldu. Sık sık alışveriş yaptığım markaların yayınladığı vegan listeleri için de bu özelliği kullanıyorum.
Is It Vegan
Cruelty-free dışına çıkarsak, veganların hayatını kolaylaştıran popüler uygulama Is It Vegan?’dan bahsetmeden geçmeyelim. Ben daha çok gıda alışverişinde kullanıyorum, özellikle barkodla tarama büyük kolaylık sağlıyor. Tabii çoğunlukla yurtdışındaki ürünlere uygun şekilde programlandığını düşünürsek aramanın sonuçsuz kalma ihtimali yüksek. Bu yüzden yabancı ve ithal markaları araştırmak daha mantıklı olabiliyor.
Animal Free
Kozmetik ürününün vegan olup olmadığını anlama yollarından daha önce bahsetmiştim. Özellikle içerikleri incelerken şüpheli bir durumda “bu latincesi çok uzun bileşen hayvandan mı elde edilmişti, bitkiden mi?” sorularının cevabını çat diye veriyor. Tabii önceden uyarayım, çoğunlukla “ikisi de olabilir cnm ya” sonucunu alacaksınız.
Happy Cow
Alakasız gibi görünebilir ama bu faydalı ve şipşirin uygulamadan bahsetmesem içim rahat etmezdi. Dışarıda vegan ve vejetaryen yemek bulmakta zorlananlar için akıllı bir rehber görevi sağlıyor HappyCow. Genellikle gönüllülerin tavsiyeleriyle oluşturulmuş. Civarınızdaki vej ya da vej seçeneği bulunan mekanları açık adres, harita, fiyat aralığı ve fotoğraflarıyla listeliyor. Bir nevi vegan Foursquare’i gibi… Kötü yönü ise ücretli olması. Ve tabii ki burası Türkiye, seçeneklerin sınırlı olduğunu unutmamak lazım. Özellikle küçük bir şehirde ya da merkezi olmayan bir bölgede oturuyorsanız verdiğiniz ücrete değmiyor. Hem zaten bu mekanları HappyCow’ın websitesinden de görüntüleyebiliyorsunuz, tek tük varsa aklınızda da tutabilirsiniz. Ama yurtiçi-yurtdışı gezilerinde hayat kurtaracağına hiç şüphem yok. Sık sık seyahat eden ve sosyal kelebek vejetaryenlerin olmazsa olmazı bir uygulama.
Cruelty-free seçeneğine dikkat edenler için oldukça yararlı bir yazı olmuş, ellerine sağlık! Peki bu uygulamalar Türk markalarını da kapsıyor mu? Pek çok Türk markası cruelty-free olduğunu iddia ediyor; ama ben bir kısmından ciddi şüpheleniyorum.
Maalesef Başakcığım, Türk markalarını kapsamıyor. Peta sertifikası alabilmiş birkaç yerli marka var, bunlar dahil olabilir sanıyorum. Dünya üzerindeki cruelty free olduğunu iddia eden tüm markaları araştırmaları imkansız. Keza ben bile çoğundan doğru düzgün cevap alamıyorum. O bakımdan haklısın, Türkiye’de kozmetikte hayvan deneyleri yasak olduğu halde çoğu marka ne yazık ki iddialarının arkasında duramıyor:(
kozmetik firmalarının vegan listelerine aldıkları ürünlerin bazılarının içerik kısmındakileri “animal free” uygulamasında arattığımızda “always animal derived” sonucuyla karşılaşabiliyoruz. bunu ve uygulamayı daha önce size söylediğimde animal free ya da benzer bir listeden yararlanmadığınızı ve içerikleri araştıra araştıra artık öğrendiğinizi söylemiştiniz.
Evet bu uygulamada ya da internetteki diğer listelerde bu durum yaşanabiliyor. Mesela squalene çoğunlukla hayvandan elde edilen bir içerik ama Wet n Wild’ın vegan listesindeki rujlarında da bu maddeyle karşılaşabiliyoruz. Bunun sebebi artık daha ucuz bitkisel alternatiflerinin üretilmesi. Teknoloji gelişirken internette bazı bilgiler güncel olmayabiliyor. Yorumunuzda nereye varmak istediğinizi anlamadım, böyle bir diyaloga girdiğimizi de hatırlamıyorum ama blogda vs kimseyi yanıltmamak adına bir ürüne “vegan formül” derken her bileşeni mümkün olduğunca araştırdığım doğrudur. Piyasada kesinlikle vegan olmadığı bilenen bazı içerikler var, şurada bahsetmiştim. Akılda tutması zor değil, sizin de öğrenmeniz gayet mümkün yani. Ama tabii ki kimya alanında uzman vs olmadığım için ne dünyadaki milyonlarca maddenin her biri hakkında bilgi sahibiyim, ne de dünyadaki bütün vakte sahibim. Evimdeki bilgisayarımda rahatça araştırma yapma lüksümün olmadığı acil durumlarda elbette mobil uygulamalar kullanıyorum.
Allah aşkına bana yapmıyor diye tek bir marka söyleeyin ne var ne yoksa onun ürünlerini alıcam ya ! bir türlü bulamıyorum bir yerde yapıyor denen sey başka yerde yapmıyor deniliyor yardım edin arkadaşlar telefonumda yok uygulamaları indirecek
Arkadaşım telefonunuz yoksa dahi bu siteye girebiliyorsunuz belli ki, hazır gelmişken şöyle bir inceleyiverseydiniz. Onlarca marka tanıttık, uğraştık ettik. Neden birine deney yapıyor, birine yapmıyor dediğimi de açıklıyorum, yazılanları okuyup anlamaya üşeniyorsanız ya da inanmıyorsanız burada boşuna durup yorum bırakıyorsunuz.
Neyse, Wet n Wild alın.
Tesekkurler!
LB mobil uygulaması Cruelty-free’de şuna dikkat edin yalnız, mesela Dermalogica’ya bakıyorsunuz, cruelty-free çıkıyor, ama Dermalogica’nın sahibinin Unilever olduğu yazmıyor.
Bu açıdan Bunny Free daha güzel. Yine aynı markayı örnek vereyim: arama kutusuna Dermalogica yazdığınızda parantez içinde Unilever de yazıyor. Unilever’i bilmiyorsanız da bu sefer arama kutusuna onu yazarsınız ve simsiyah ünlem işaretini görürsünüz.
Logical Harmony ile ilgili karmaşık duygular içerisindeyim. Markaları listelediği Cruelty-Free Brand List sayfasında Bunny Free gibi yapmış. Örneğin Nyx’in yanında, “kendisi cruelty-free olsa da sahibi şirket öyle değil” uyarısını yapmış, ki bu iyi bir şey. Ama yazılarındaki yaklaşım her zaman tutarlı değil gibi geldi bana. Mesela bugün (4 Mart 2018) ana sayfasındaki ilk post dün yayınladığı “NYX vegan products” başlıklı post. Yazının koyu yazılmış, dolayısıyla en dikkat çeken yerleri olan alt başlıklarından biriyse “Is NYX cruelty-free? Yes!” Tamam, altındaki paragrafa L’oreal test yapıyor yazmışsın ama Yes! derken ne bu heyecan? Bunu niye yapar bir insan, anlamıyorum. Nyx’in sattığı her bir ürünün parası L’oreal’in kasasına giriyor sonuçta. “Vegan ürün yelpazesi de aman ne kadar geniş” diye bu kadar sevinmek neden? Pazar pazar asabımı bozdu bak şimdi.
Sizinki de bir görüş, ama herkes “birisinin kasasına giden para” bağlamında bakmıyor olabilir. Sonuçta biz de vegan olmayan marketlerden alışveriş ediyor, bu tarz cafelerde yemek yiyor, yine vegan olmayan ya da bunu desteklemeyen kişilere, şirketlere para kazandırıyoruz. Siz bunları yapmıyor ve doğada tümüyle vegan bir hayat sürüyorsanız ne mutlu size. Ama imkanları kısıtlı birçok kişi var.
Nyx hayvanlarda test etmiyor, bu kesin bir gerçek ve sömürüden kaçmak isteyen kimi insanlar için bu yeterli olabilir. Nyx birçok kişi için ulaşılabilir ve uygun fiyatlı bir marka. Loreal’den bizzat alışveriş yapılmasıyla arada dağlar kadar fark var. Nyx cruelty free kalmak için Çin pazarına açılmıyor, Nars, Mac vb firmaların vermediği ödünleri veriyor. Benzer bir örnek de The Body Shop’ta. Deneylere karşı milyonlarca imza topladı. Biz paramız Loreal’e gitmesin diye küçük hesaplar peşindeyken hayvan zulmüne karşı bilincin yayılmasında yardımcı oldular. Bu yüzden bu markalara para verip vermemeniz tamamen sizin kararınız olsa da asap bozulacak bir durum göremiyorum.